2017 wordt cruciaal jaar voor haven Rotterdam

Komend jaar wordt cruciaal voor het Rotterdamse Havenbedrijf om te kijken hoe het met de haven gaat.

"Eigenlijk kunnen we dan pas zeggen hoe het met het bedrijf gaat. Rotterdam was in 2016 ‘in training’ om de concurrentie in 2017 aan te gaan", zegt Bart Kuipers, haveneconoom van de Erasmus Universiteit in Rotterdam.Donderdag meldde het Havenbedrijf dat de totale goederenoverslag was gedaald met 1,1 procent naar 461,2 miljoen ton.Implementatie van de "futuristische faciliteiten" op de tweede Maasvlakte braken de Rotterdamse haven volgens Kuipers het afgelopen jaar op. “Rotterdam heeft de modernste terminal ter wereld, waar door robotisering de  productiviteit in potentie veel hoger ligt dan in bijvoorbeeld Antwerpen. Rotterdam heeft alleen last gehad van wat opstartproblemen.” De haven in Antwerpen profiteerde van die problemen.

Transitie

Ook Abdel El-Makhloufi, ruimtelijk econoom bij de Hogeschool van Amsterdam, ziet in de transitie naar een slimmere digitale haven en een circulaire economie een oorzaak voor de lichte daling in goederenoverslag. Hij ziet ook dat juist Antwerpen erg groeit in containeroverslag, maar benadrukt dat de concurrentiestrijd tussen Hamburg, Rotterdam en Antwerpen al langer duurt. "Soms groeien ze allemaal, soms groeien sommigen niet. Maar in dit geval heeft Antwerpen het erg goed gedaan. De cijfers van dit jaar maken duidelijk dat ze met een opmars bezig zijn om de eerste plaats van Rotterdam over te nemen. Zelf denk ik dat Rotterdam sowieso de grootste haven in Europa blijft."

Concurrent

Kuipers verwacht dat Rotterdam in de strijd met concurrent Antwerpen het komende jaar weer terrein zal winnen. "De laatste tijd krijgt de haven de computergestuurde terminals meer onder de knie. In het laatste kwartaal zag je het aantal schepen al aantrekken. Dat zijn hoopvolle berichten." Die visie komt overeen met berichten van het haven bedrijf zelf, dat meldde dat de overslag in de laatste zes maanden van 2016 sterker steeg dan die van concurrent Antwerpen, doordat schepen daarheen uitweken. Concurrent Hamburg heeft het moeilijk. Donderdag werd bekend dat het havenbedrijf de Elbe op korte termijn niet mag uitdiepen of verbreden. Dat betekent een groot concurrentienadeel voor Hamburg, omdat het grote containerschepen wordt bemoeilijkt Hamburg te bereiken. “Hamburg concurreert weer op andere terreinen met Rotterdam. Het is een kantorenstad: veel container-reders zitten met hun hoofdkantoor in Hamburg.”

Lange termijn

Hoewel Kuipers verwacht dat Rotterdam de komende twee jaar weer een deel van de groei van Antwerpen terugpakt, denkt hij dat de containeroverslag over het algemeen op de lange termijn zal krimpen. Vooral over de komende twintig jaar is hij pessimistisch. "Alle trends wijzen erop dat er in de toekomst minder containervervoer per boot zal plaatsvinden.” Kuipers wijst hierbij onder andere op de nieuwe spoorlijn van China naar Europa, de zogeheten 'Nieuwe Zijderoute', waardoor goederen over land van China naar Duitsland worden vervoerd. “Maar ook trends zoals bijvoorbeeld de leeneconomie, waardoor we minder auto’s gaan produceren en 3D-printen, waardoor we meer in de eigen buurt gaan produceren, gaan een rol spelen in de vraag naar internationale goederen." Naast de nieuwe spoorlijn, ziet El-Makhloufi ook een gevaar in de ontwikkeling van andere havens zoals het Griekse Piraeus, waar veel Chinese investeerders actief zijn. "Daar zal meer het gevaar vandaan komen en minder van Antwerpen."

Trump

Ook protectionistische maatregelen van de Amerikaanse president Donald Trump, alsmede de Brexit, zouden de internationale handel, en daarmee het containervervoer, onder druk zetten, zegt Kuipers. "Het zijn sowieso slechte tijden voor de containervaart. De beste bedrijven lijden veel verlies, en grote schepen vertrekken halfvol. De onderliggende factoren zijn structurele factoren in de wereldeconomie. Het multinationale model is op zijn retour." El-Makhloufi ziet in de toekomst dan ook een rol weggelegd voor samenwerking tussen Antwerpen en Rotterdam. Rederijen zoals Maersk hebben door hun schaal een gigantisch grote invloed op de havens om lagere tarieven te krijgen. "Maar die urgentie ontbreekt nog bij de havens en ook de structuren bij de havens maakt het nog moeilijk om samen op te treden. Maar op het moment dat iedereen voelt dat dit moet, dan zal het ook gebeuren."